Τα χουρκούδια

Την Πέμπτη 3 Αυγούστου στο Γυμνάσιο Μύρινας Λήμνου ο φίλος και σπουδαίος άνθρωπος Σταύρος Τραγάρας μου έδωσε την ευκαιρία και την μεγάλη χαρά, να συμμετάσχω μαζί με τους Αριστείδη Τσοτρούδη, Χρίστο Κολλερό και την Μαρούσα Κιουρανάκη, στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του "Τα χουρκούδια". Παραθέτω την ομιλία μου στην πολύ όμορφη βραδιά. Τις φωτογραφίες δανείστηκα από τους φίλους Dimitris Boulotis και Στε Τσατάλ τους οποίους ευχαριστώ πολύ και ελπίζω να μου συγχωρήσουν το κολάζ.
Η ομιλία μου:
"Αγαπητοί φίλοι και φίλες καλησπέρα,
Έχω πολύ μικρή εμπειρία από παρουσιάσεις βιβλίων και αυτή μόνο ως θεατής. Πρώτη φορά βρίσκομαι από την από 'δώ πλευρά. Από αυτή την μικρή εμπειρία αυτό που έχω αποκομίσει είναι ότι πολύ συχνά ο ομιλών εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία που του δίνεται, αντί να μιλήσει γιά το βιβλίο που παρουσιάζει μιλάει γιά τον εαυτό του και γιά το δικό του έργο. Σας το είπα αυτό, αμαρτία δεν έχω πλέον και μην μου πείτε μετά ότι δεν σας προειδοποίησα.

Δεδομένου ότι δεν είμαι Λημνιός, δεν είμαι συγγραφέας και δεν είμαι γιατρός καταλαβαίνω γιατί αναρωτιέστε ποιός είναι ο ρόλος μου σ' αυτό το τραπέζι. Βέβαια ο γενναιόδωρος Σταύρος μου απένειμε τον τίτλο του πολιτικού αναλυτή παρά το γεγονός ότι δεν έχω ούτε το ύφος του Κωνσταντίνου Μπογδάνου ή του Στέφανου Χίου ούτε το κύρος του Λεμπέσαρου και του Πουρπουργιανού. Όμως δεν είναι αυτός ο πραγματικός λόγος: Ο πραγματικός λόγος της παρουσίας μου εδώ είναι γιά να σας αποκαλύψω ποιές είναι οι πολιτικές και κομματικές προτιμήσεις του συγγραφέα Σταύρου Τραγάρα. Χασκογελάτε μερικοί γιατί νομίζετε ότι ξέρετε. Τώρα θα σας δείξω εγώ:
Να είναι ΠΑΣΟΚ ο κυρ-Σταύρος; Ας δούμε τι λέει γιά την πράσινη φαμίλια το 2010:
Διαβάζουμε ένα τετράστιχο αφιερωμένο στον τότε Πρωθυπουργό κ. Γεώργιο Παπανδρέου στο κείμενό του “Αψόμαγκες και κουραδόμαγκες” με αφορμή την δήλωση του τότε Υπουργού Επικρατείας κ. Παμπούκη ο οποίος υποστήριξε ότι η υπογραφή του πρώτου μνημόνιου ήταν μεγάλη πολιτική μαγκιά:
“Μάγκα καυκιές μας γέμοσες
μας φούσκωσες αγέρα
γι' αυτό και μεις σε κλάσσαμε
και πάγαινε σα πέρα”.
Στο δε κείμενο “Οι εφτά Σαμουράι και τα αρχ... (τα γεννητικά μας όργανα) τα δυό” τον Μάιο του 2012 σημειώνει: “Όχι δεν πρόκειται γιά το κινηματογραφικό αριστούργημα του Ακίρα Κουροσάβα “Οι εφτά Σαμουράι” με τον αξέχαστο Τοσίρο Μιφούνε. Πρόκειται γιά “την άτυπη πολιτική γραμματεία του ΠΑΣΟΚ” ... που αποτελείται από τους επτα: Σκανδαλίδη, Λοβέρδο, Ευθυμίου, Ανδρουλάκη, Διαμαντοπούλου, Γεννηματά, Χρυσοχοΐδη. Σαμουράι έ; Όχι ληστές; Πρώτα-πρώτα οι Σαμουράι, συντροφοσύντροφοι ήταν άνδρες και όχι σούργελα. Ούτε επαγγελματίες ψεύτες, ούτε επαγγελματίες πλούσιοι, ούτε ηλίθιες ξανθοκάστανες κλώσσες. Άντρες.”
Αφού είδαμε ποιά είναι η γνώμη του συγγραφέα γιά το ΠΑΣΟΚ λογικά προκύπτει το ερώτημα: Μην είναι με την Νέα Δημοκρατία ο γιατρός;
Ακούστε λοιπόν πώς χαρακτηρίζει το ιερό τοτέμ των Νεοδημοκρατών τον κ. Κώστα Καραμανλή στο “Πολιτικό λεξικό σε γλώσσα Λημνιά” το 2010.
Κώστας Καραμανλής: Πόφσκαρος, Κλάναρος, ψευταλ'φή, μσκαρόβοδος, φάγαρος, βούνθαρος, καβαλ'νάς, κουραδοσούδαρος.
Επανίδρυση του κράτους (του Καραμανλή): Καινούργια τσατσά, παλιές πτάνες.
Την δε δήλωση του Καραμανλή “Η Ελλάδα είναι θωρακισμένη από την Διεθνή Οικονομική Κρίση” την υποδέχεται ώς εξής:
Ψεύταρ, κλέφταρ, λωποδύταρ, απατεώναρ, αγιογδυσάρδες, βρωμνιαροί, κοπρόσκ'λαρ, κερχανατζήδες. Πρόστεσε και ανίκαν'.
Αφού ο Σταύρος έχει αυτή τη γνώμη γιά το ΠΑΣΟΚ και την ΝΔ καταλήγουμε εύκολα στο πολύ ευχάριστο γιά μένα συμπέρασμα ότι είναι δικός μας και ανήκει στην αριστερά. Και, πράγματι, διαβάζουμε στο κείμενο “Δήλουσ θκιάμ καταθκιάμ ύστερα απ' τ' συνάντησ με το σύντροφο κυρ Τσιπρέλο” τον Μάιο του 2012:
“...Μπρουχώρσε Τσίπραρε μπρουστά, κάμε αριστιρή με του ζμπάθγειου κυβέρεν'σ, κατάγγειλε τα μνημόν' κήρξε τουν πόλεμου στ' Γιρμανία, κι στν Ιβρώπ. Μιγαλέξαντρεμ, κι Καραϊσκάκημ, πού σ' είχαν κρυμμένου κι σε αμουλάραν; Μείς εδώ, ατού, σε πουστηρίζουμ, ιδώ π' τα λέμε πάντα κομμούν είμαστε μεις γοι Λημνιοί κι μάλ'στα κανουνικοί, κι όχ' γιαλαντζί. Ζήτου ου Μάρξ, ζήτου ου Λένις, ζήτου ου Τσές κι ου Φιντέλς, ζήτου ου Αλέξης ου Μητρόπουλους και ο σύντρουφους Τσιπρέλους.”
Ωραίο; Πολύ ωραίο!
Και, χωρίς να μας αφήσει να πάρουμε ανάσα, κλείνει με το υστερόγραφο:
“Μαζέψτε τουν. Σα γκατ στν Αθήνα δεν έχ'τε μπόγια;”
Ανθολογώ και μερικούς χαρακτηρισμούς γιά τους συριζαλένιους, με μπόλικες δόσεις δικής μου λογοκρισίας: “Λεχριτοαπατεώνες, ψευταράδς, μαγ'μούνια, κρυφοπνίχτρες, γιαλαμάδες, μνημονιοπνίχτες, τσιφτετελοκουλτουριάρηδες, γιαπρακολογάδες, ψευταλ'φές, παραδομηκυάδες, ...” Και όλα αυτά γιατί, ως γνωστόν, ο Σταύρος δεν βρίζει.
Αυτά είναι μερικά μικρά δείγματα από τα περιεχόμενα του βιβλίου, από αυτά που μπορούν να αναφερθούν σε ένα τέτοιο χώρο, μιά τέτοια ώρα και με ένα κοινό όπως όλοι εμείς, χωρίς να μας συλλάβει κανένας χωροφύλακας από το “Τμήμα Ηθών”.

Τι θέλει να πεί ο ποιητής;
Επειδή είπα ποιητής θα μου επιτρέψετε μιά μικρή παρένθεση: Θεωρώ τον Σταύρο Τραγάρα πολύ μεγάλο ποιητή. Στην ίδια κατηγορία με τους υπερρεαλιστές ποιητές μας Μιχάλη Κατσαρό, Μίλτο Σαχτούρη και Ανδρέα Εμπειρίκο. Αν μάλιστα είχε προσαρμόσει την θεματολογία του στις προτιμήσεις της κατεστημένης τεχνοκριτικής της Αθήνας θα είχε ήδη μεγάλη αναγνώριση. Βέβαια αν το είχε κάνει αυτό δεν θα ήταν ο δικός μας Σταύρος, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Κλείνει η παρένθεση.
Τι θέλει λοιπόν να πεί ο Σταύρος στα κείμενα πολιτικής κριτικής που γεμίζουν το βιβλίο του; Ο συγγραφέας παίρνει τη θέση του απλού πολίτη. Που έχει δεχτεί τόσες απογοητεύσεις, τόσες διαψεύσεις τόσες ακυρώσεις. Έχει δεχθεί τόσα μηνύματα που δεν του επιτρέπουν πλέον να είναι απονήρευτος. Δεν μπορεί να είναι αφελής ακόμα και όταν οι πολιτικοί αναλυτές Λεμπέσαρος και Πουρπουριανός υποκρίνονται ότι είναι αφελείς. Ο πολίτης δεν μπορεί να είναι τυφλός οπαδός, δεν πρέπει να είναι άβουλος. Αυτό μας λένε “Τα χουρκούδια”.
Προφανώς και έχει πολιτική προτίμηση ο συγγραφέας την οποία με σθένος υποστηρίζει συχνά χωρίς να τηρεί απολύτως τους κανόνες της γαλατικής ευγένειας, σας μιλάω εκ πείρας. Να επισημάνω εδώ ότι παρά το γεγονός ότι εκτιμά τις πολιτικές μου αναλύσεις συμφωνεί, επιεικώς, με καμία. Δεν κρύβεται ο Σταύρος, είναι αυτός που είναι και αυτό δεν τον εμποδίζει να κριτικάρει τους πάντες. Δεν βάζει ζύγι, βέβαια, γιατί έμπνευσή του είναι η επικαιρότητα, η διάθεσή του και η, τόσο συνηθισμένη και δικαιολογημένη τα τελευταία χρόνια, οργή. Με χιούμορ, καυστική σάτιρα, σκωπτική διάθεση και γνήσια βωμολοχική λημνιά λαλιά.
Ο Σταύρος είναι ελεύθερος.
Τον δεσμεύει μόνο ο τόπος του, η Λήμνος, η Ατσική.
Η παπιόλακκα, ο καρπασινόδρομος, ο Αγιαρμόλας, η στράτα του Ρωμέικου.
Απολογείται μόνο στον “μπολσοβίκαρο” πατέρα του και στη θυμόσοφη μάνα του. Στον αδικοχαμένο στη θάλασσα αδερφό του.
Συνομιλεί με τον Γιώργη Νταμπάκη, τον Παναή Χαρκότσκα, τον Τάσο Ξύκη, τους Μαυράκηδες και τους άλλους σοφούς του χωριού.
Τα λόγια του έχουν την υφή του βρεγμένου χώματος και της σκουριάς, μυρίζουν θυμάρι και κρινάκι της Παναγιάς, ακολουθούν τον ρυθμό της φιλότιμης Μαλκότσι που δουλεύει ακούραστα στην τρυπανιά.
Ο Σταύρος είναι ευθύβολος.
Κλείνει περιπαικτικά, γιά να μην πω περιφρονητικά, το μάτι σε όσους θεωρούν υποχρέωσή τους να υποστηρίζουν εγωιστικά τις πολιτικές τους επιλογές ακόμα και όταν διαπιστώνουν ότι “οι δικοί τους” τα έχουν κάνει μαντάρα. Γιατί εγωισμός είναι όταν κάνεις ότι δεν βλέπεις.
Ο Σταύρος Τραγάρας βλέπει.
Γι' αυτό η κριτική του είναι ωμή, ευθεία και ειλικρινής. Χωρίς φτιασίδια, υποκριτική ευγένεια, υποχρεώσεις και υστεροβουλία. Αλλά με τρυφερότητα και αισιοδοξία. Γιατί στην κριτική του ενυπάρχει, άμεσα ή έμμεσα, η πρόταση και η περιγραφή αυτού που πρέπει να επιτευχθεί, ο στόχος που πρέπει να κατακτηθεί.

Αγαπημένη ταινία του είναι “Ο Μεγαλέξαντρος” του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ένα έργο ύμνος και θρήνος γιά την ουτοπική τέλεια κοινωνία. Ο πρωταγωνιστής, σε μιά σκηνή υψηλού συμβολισμού, ξεντύνεται από την πανοπλία, βγάζει την περικεφαλαία πετάει τα όπλα και τα σύμβολα της εξουσίας και ολόγυμνος χυμάει στο χώμα, ενώνεται μαζί του, αναγεννάται και παίρνει δύναμη σαν τον Ανταίο από την επαφή του με τη γη.
Έτσι και ο Σταύρος Τραγάρας, πετάει τα κουστούμια, τις ιδιότητες, τους τίτλους, την καριέρα, τις αναγνωρίσεις και τις δεσμεύσεις της πόλης και ξαναγίνεται ο ξυπόλητος πιτσιρικάς της Ατσικής που πλατσουρίζει στο ρυάκι με τα βατράχια και ματώνει τα γυμνά πόδια του στις καλαμιές, το γυμνασιόπαιδο της Μύρινας. Και μένει εκεί, δεν μεγαλώνει άλλο, μόνο ωριμάζει.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Η επαφή μας με το βιβλίο, όπως και κάθε επαφή με την πνευματική δημιουργία και την τέχνη, αποκτά αξία μόνο όταν μας κάνει καλύτερους. Όταν μας απομακρύνει από τις μικρότητες και της κακίες της ανθρώπινης καθημερινότητας. Όταν μας ανοίγει νέους δρόμους. Όταν μας κάνει να νιώσουμε όμορφα.
“Τα χουρκούδια” του Σταύρου Τραγάρα είναι όλα αυτά μαζί. Πολυσέλιδο και ογκώδες βιβλίο, διαβάζεται όμως σαν το γάργαρο νερό που κυλάει στο ποταμάκι. Η γλώσσα του, ακόμα και εμάς που δεν είμαστε εξοικειωμένοι με την λημνιακή ντοπιολαλιά, πέρα από τον γλωσσικό πλούτο που αποκαλύπτει, διασκεδάζει πολύ. Τα κείμενα βλέπουν την πολιτική, την κοινωνία και την ζωή όπως θα έπρεπε να είναι, με επίκεντρο τον βασανισμένο αλλά, παρ' όλα αυτά, αισιόδοξο άνθρωπο. “Τα Χουρκούδια”, ένα ωραίο βιβλίο."