Ο δικός μου Αγγελόπουλος...

 

Ένας παλιός μου φίλος έλεγε ότι όταν μιλάμε γιά τους δικούς μας που έφυγαν από την ζωή δεν μιλάμε σε αυτούς, τι νόημα θα είχε άλλωστε, αλλά μιλάμε σε εμάς. Εννοούσε ότι αξίζει με την δυστυχή “ευκαιρία” που δίνει ένας θάνατος να επαναπροσδιορίσουμε τα πραγματικά μεγέθη της δικής μας ζωής, τις αξίες και τα όριά μας.

Ο, τόσο άδικος και τραγικός, θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου μας δίνει την δυνατότητα, έστω και γιά λίγο, να σκεφτούμε οτι τίποτα από τα φθαρτά και εφήμερα που μας ταλαιπωρούν σήμερα δεν θα υπάρχουν αύριο. Άλλα φθαρτά και εφήμερα θα έχουν πάρει τη θέση τους, περισσότερο ή λιγότερο επώδυνα. Η μεγάλη τέχνη, όμως, θα υπάρχει, το έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, θα υπάρχει. Θα τροφοδοτεί την αέναη σχέση του ανθρώπου με το παρελθόν και τις αγωνιώδεις ερωτήσεις γιά το μέλλον. Θα τοποθετείται στο χτες, το τώρα και το αύριο της, όποιας, στιγμής.

Ο χρόνος, του Αγγελόπουλου, δεν χωρίζεται σε δευτερόλεπτα, λεπτά και ώρες. Δεν μετριέται με ημερολόγια και ρολόγια. Ο χώρος ενσωματώνεται στο όραμά του, δεν μετριέται με χιλιόμετρα και στρέμματα.

Ό,τι συμβαίνει τώρα έχει τις ρίζες του στο χτές και ορίζει το αύριο.

Ό,τι συμβαίνει εδώ έχει τις ρίζες του στο χτές και ορίζει το αύριο.

Οι διαστάσεις στο έργο του Αγγελόπουλου, ο χώρος και ο χρόνος τέμνονται με τον θάνατο, τον έρωτα, την ιστορία, τον τόπο, την αριστερά, την ήττα. Όπως και η ζωή.

Στο “Μιά αιωνιότητα και μιά μέρα” (πόσο πλούσια έκφραση γιά να πείς “αύριο”) ο ποιητής Αλέξανδρος (Μπρούνο Γκάντζ) οδηγεί στην Θεσσαλονίκη. Σταματά σε ένα κόκκινο φανάρι. Ανάβει το πράσινο. Άλλα αυτοκίνητα τον προσπερνούν. Αυτός παραμένει ακίνητος. Πέθανε. Ο άνθρωπος σταμάτησε, ο χρόνος, δίπλα του, συνεχίζει.

Ένα ατελείωτο ταξίδι. Στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τον κόσμο.

Ένα εσωτερικό ταξίδι προς την ουτοπία.

Στον “Μελισσοκόμο” ο Σπύρος (Μαστρογιάνι) ακουμπά στοργικά το αυτί του γιά να αφουγκραστεί τις μέλισσες. Αρχίζει μαζί τους ένα ταξίδι, πιστεύει προς την αυτογνωσία. Ένα ταξίδι προς τον θάνατο.

Στο “Μετέωρο βήμα του πελαργού” ο φυγάς απορεί “Περάσαµε τα σύνορα κι είµαστε ακόµα εδώ. Πόσα σύνορα πρέπει να περάσουµε για να πάµε σπίτι µας;”. Όσα πέρασε ο σκηνοθέτης Α. (Χάρβεϊ Καϊτέλ) στο “Βλέμμα του Οδυσσέα”; Δεν φτάνουν. Δεν πρέπει. Γιατί ο Αγγελόπουλος θέλει ένα κόσμο χωρίς σύνορα. Γι' αυτό, στις ταινίες του, στήνονται τηλεγραφόξυλα γιά να ανοίξουν γραμμές επικοινωνίας. Χωρίς όρια. Να μην κρέμονται οι λαθραίοι στα συρματοπλέγματα. Να μην ξαναγίνουν γάμοι όπου ο γαμπρός θα είναι από την μία πλευρά των συνόρων και η νύφη από την άλλη. Να μην ορίζεται το “αλλού” από μία γραμμή πάνω στη γέφυρα. Να ενώνει η γέφυρα και όχι να χωρίζει.

Έχω δεί όλο το έργο του Αγγελόπουλου. Απλός θεατής, διψασμένος να αναγνωρίσω τους συμβολισμούς και τα νοήματα. Ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει την "Αναπαράσταση" ως την μήτρα όλου του έργου του. Διεθνώς "Ο Θίασος" θεωρείται η κορυφαία δημιουργία του ενώ κάποιοι ευρωπαίοι και έλληνες κριτικοί τοποθετούν στην κορυφή "Το βλέμμα του Οδυσσέα". Η δική μου επιλογή είναι το "Μιά αιωνιότητα και μιά μέρα".  Όλες οι ταινίες του μου έχουν δώσει ερεθίσματα να γίνω καλύτερος άνθρωπος, να παραμερίζω τα δευτερεύοντα και να ασχολούμαι με τα σπουδαια. Ίσως γι' αυτό έχω κλάψει σε όλες. Όχι επειδή έβλεπα μιά λυπητερή ιστορία. Αλλά γιατί ο Αγγελόπουλος περιέγραψε την ομορφιά. Με εικόνα, λόγο και μουσική. Όχι την αγοραία ομορφιά των τέλειων αναλογιών αλλά την ακατέργαστη ομορφιά της αλήθειας. Την ομορφιά που σου κόβει την ανάσα. Όπως όταν αντικρύζεις την άφθαρτη κορυφή της Αστράκας στα Ζαγοροχώρια. Όπως όταν βρίσκεσαι απέναντι στην αινιγματική θάλασσα του Αιγαίου, μετά την Σκύρο, χωρίς να μεσολαβεί τίποτα μέχρι την συνάντησή της με τον ορίζοντα.

Μιά ευκαιρία να μετρήσεις το πραγματικό σου μέγεθος.

Θόδωρε σε χαιρετώ.

Μόνος σου.

Σε φιλικό τραπέζι των ημερών, μπροστά σε μεζέδες, κρασιά και τσίπουρα, ένας από τους συνδαιτυμόνες εξέφρασε την αγανάκτησή του γιά τις πρωτοβουλίες ΣΚΑΙ – εκκλησίας – σουπερμαρκετατζήδων γιά τα λαϊκά συσσίτια.

Συμφωνήσαμε όλοι, μόνο αγανάκτηση μπορεί να προκαλέσει αυτή η καμπάνια, δήθεν, γιά τους πεινασμένους. Μάλλον καλοστημένη κομπίνα. Βάζουν τον καλοπροαίρετο πολίτη να πληρώσει, στα μεγάλα σούπερ-μάρκετ γιά να μαζευτούν τρόφιμα που θα μοιραστούν μέσω της εκκλησίας στα συσσίτια όλης της χώρας. Εργολάβος προβολής ο ΣΚΑΙ.

Εκ πρώτης όψεως όλα είναι πολύ ωραία και σοφά, αλλά στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από συγχωροχάρτια γιά ενόχους:

Πρώτο συγχωροχάρτι: Τα “φιλάνθρωπα” αφεντικά των σουπερ-μάρκετ παίρνουν απαλλαγή γιά το γεγονός οτι, εν μέσω κρίσης, είμαστε η ακριβότερη χώρα της Ευρώπης στο ράφι του καταναλωτή. Τελευταία μάλιστα με νέα κόλπα: Επειδή τα νοικοκυριά στράφηκαν, αναζητώντας φτηνότερες λύσεις, στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (δηλαδή σε μάρκες με την φίρμα του ίδιου του σούπερ μάρκετ) οι τιμές παρουσίασαν μείωση 2% στα επώνυμα προϊόντα και αύξηση 30% στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Οι αθεόφοβοι, μάλιστα, δεν παραιτούνται από τα υπερκέρδη τους ούτε γιά τα προιόντα που προορίζονται γιά τα συσσίτια τα οποία οι πολίτες που αποφασίζουν να βοηθήσουν πληρώνουν στο ακέραιο.

Δεύτερο συγχωροχάρτι: Η “φιλάνθρωπη” εκκλησία μας η οποία, αφήνει ανέπαφη την αμύθητη περιουσία της και ντύνεται τον μανδύα του ανθρωπιστή ταγού με τα λεφτά του ποιμνίου της. H μη κυβερνητική οργάνωση της εκκλησίας, η οποία είχε γίνει γνωστή όταν με κάποιο ταχυδακτυλουργικό τρόπο εξαφάνισε 2.000.000 (κυβερνητικά) ευρώ που προορίζονταν γιά τους πληγέντες από το τσουνάμι. Προφανώς, λόγω τεχνογνωσίας, ήταν ο κατάλληλος φορέας γιά να αναλάβει αυτό το έργο.

Τρίτο συγχωροχάρτι: Ο ΣΚΑΙ ο οποίος έχει αναλάβει εργολαβικά να κατασυκοφαντήσει και να υπονομεύσει κάθε λαϊκό αγώνα και κάθε διεκδίκηση την ίδια στιγμή που προβάλλει, υποκριτικά, ένα οικολογικό και ανθρωπιστικό πρόσωπο. Απαιτεί από το προσωπικό του να υπογράψει ατομικές συμβάσεις εργασίας με μείωση αποδοχών 30% και ταυτόχρονα μαζεύει σκουπίδια, φυτεύει πευκάκια και μοιράζει κονσέρβες στους άπορους. Τι άλλο θέλετε;

Ένα ερώτημα πλανήθηκε πάνω από το τραπέζι με τα κρασιά και τα τσίπουρα: Τι κάνουμε απέναντι σ' αυτή την καλοστημένη κομπίνα εξαπάτησης των φιλεύσπλαχνων πολιτών;

Η δική μου απάντηση είναι πολύ απλή:

Δεν πιστεύω (αυτή την περίοδο τουλάχιστον) στις μαζικές δράσεις, στην αντίδραση των καταναλωτικών κινημάτων και στις απαντήσεις που θα δώσει η πολιτική.

Κάνε την δική σου κίνηση. Μόνος σου, αθόρυβα και αποφασιστικά:

• Μην ακούς τους ραδιοφωνικούς και μην βλέπεις τους τηλεοπτικούς σταθμούς που σε προσβάλλουν.
• Μην αγοράζεις από εκεί που σε εκμεταλλεύονται.
• Μην πιστεύεις και μην ακολουθείς αυτούς που σου λένε ψέμματα.

Μόνος σου. Πολύ σύντομα θα ανακαλύψεις οτι είναι πολύ μόνοι τους.